ΤΡΑΓΟΥΔΩΝΤΑΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ

Ορισμός: Στη μουσική ορολογία, ο κανόνας αποτελεί σύνθεση, στην οποία μια κύρια μελωδία ακολουθείται με χρονική διαφορά (διαφορά φάσης ενός ογδόου, τετάρτου, ενός μέτρου κλπ) από άλλες φωνές μέσω μίμησης. Η αρχική φωνή που έχει και την κύρια μελωδία ονομάζεται οδηγός - στα λατινικά dux ή proposta, ενώ οι υπόλοιπες φωνές που ακολουθούν ονομάζονται ακόλουθοι - λατ. comes ή riposta. Η μίμηση αυτή καθεαυτή πρέπει να είναι είτε πανομοιότυπη της κύριας μελωδίας, είτε παραλλαγή αυτής. Γνωστό παράδειγμα κανόνα αποτελεί το γαλλικό παιδικό τραγούδι "Frère Jacques", ενώ από το ρεπερτόριο της κλασικής μουσικής ξεχωρίζει ο Κανόνας του Γερμανού συνθέτη Johann Pachelbel.
                                                                       FRERE JACQUES

                                                     PACHELBEL ΚΑΝΟΝΑΣ ΣΕ ΡΕ ΜΕΙΖΟΝΑ

ΣΤΟΧΟΙ/ΣΚΟΠΟΙ:

• Οι μαθητές να γνωρίσουν τον "κανόνα" ως είδος μουσικής σύνθεσης.
• Να μπορούν να δώσουν τον ορισμό του μουσικού "κανόνα".
• Να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση στη φωνή τους και να μπορούν να τραγουδούν αυτόνομα.
• Να μπορούν να διαχωρίσουν το μονοφωνικό τραγούδι (unisono) από τo πολυφωνικό.
• Να μάθουν να τραγουδούν δίφωνες, τρίφωνες και τετράφωνες μελωδίες.
• Να ενδυναμωθεί η πρότερη γνώση τους σε βασικά ρυθμικά και μελωδικά στοιχεία.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ - ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:

Προπαρασκευαστική δραστηριότητα:

Πριν διδάξετε ένα μελωδικό κανόνα, καλό θα ήταν να ξεκινήσετε με ένα ρυθμικό. Ένα μοτίβο 4/4 είναι ιδανικό για αρχή. Παρουσιάστε το στους μαθητές και ζητήστε τους να το επαναλάβουν. Μόλις έχουν εξοικειωθεί με αυτή τη δραστηριότητα τους χωρίζετε σε ομάδες και δημιουργείτε έναν πολύ απλό ρυθμικό κανόνα. Στο βιβλίο Μουσικής της Στ' Δημοτικού, περιλαμβάνεται ο παρακάτω:

Δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε τύμπανα, ή για αρχή διδάξετέ τον με body percussion (κρουστά σώματος). Επίσης δεν είναι απαραίτητο (ειδικά αν πρόκειται για μαθητές μικρότερης ηλικίας) να τους παρουσιάσετε τη ρυθμική παρτιτούρα.  Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο της αλληλοδιδακτικής (μίμηση).

Εκμάθηση μελωδικού κανόνα:

Ξεκινήστε με έναν πολύ απλό μελωδικό κανόνα, που το πιθανότερο η μελωδία του να είναι οικεία στα αυτιά τους. Η καμπάνα του χωριού μας (Frère Jacques) αποτελεί μια από τις πιο γνωστές παιδικές μελωδίες (βρίσκεται στο βιβλίο του εκπαιδευτικού της Β' Δημοτικού):

1. Τραγουδήστε πρώτα τη μελωδία ολόκληρη με τους μαθητές σας και ιδανικά συνοδέψτε το τραγούδι σας με κινήσεις.
2.  Έπειτα "σπάστε" την σε φράσεις για καλύτερη κατανόηση και αποστήθιση. 
3. Στη συνέχεια ζητείστε από τους μαθητές σας να τραγουδήσουν το τραγούδι a capella και χωρίς τη δική σας βοήθεια. Αν καταφέρουν να τραγουδήσουν τη μελωδία σωστά τονικά, τότε οι μαθητές είναι έτοιμοι για το επόμενο βήμα.
4. Ζητήστε τους να τραγουδήσουν για ακόμη μια φορά το τραγούδι, προειδοποιείστε τους ότι κατά τη διάρκεια που εκείνοι θα τραγουδούν, εσείς θα κάνετε κάτι διαφορετικό (χωρίς να το προσδιορίσετε) και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μπερδευτούν.
5. Μόλις τραγουδήσουν την 2η φράση (την ακούς πως χτυπά), εσείς ξεκινήστε από την αρχή (Η καμπάνα του χωριού μας). Με αυτό τον τρόπο θα εισάγετε για πρώτη φορά την έννοια της διφωνίας και της αρμονικής συνήχησης. Το πιθανότερο είναι ότι την πρώτη φορά που θα επιχειρήσετε κάτι τέτοιο, οι μαθητές σας να σταματήσουν να τραγουδούν καθώς θα έχουν μπερδευτεί. Θα χρειαστούν αρκετές προσπάθειες για να επιτύχετε ένα ικανοποιητικό ηχητικό αποτέλεσμα. Συνήθως τα παιδιά το βλέπουν ως πρόκληση και είναι αρκετά ενθουσιώδη. Στην περίπτωση όμως που βλέπετε ότι δυσανασχετούν μην επιμείνετε και γυρίστε σε προηγούμενες δραστηριότητες ή κάντε κάτι άλλο εντελώς διαφορετικό.
6. Στη συνέχεια χωρίστε τους σε δύο ομάδες, εσείς σε ρόλο μαέστρου - καθοδηγητή, δίνετε το σήμα πότε ξεκινά η πρώτη και πότε η δεύτερη ομάδα, καθώς και πόσες φορές θα τραγουδήσουν το τραγούδι. Μόλις σας ικανοποιήσει το ηχητικό αποτέλεσμα χωρίστε τους σε 3 ομάδες και τέλος σε 4 ακολουθώντας πάντα την ίδια πορεία διδασκαλίας. Δεν είναι απαραίτητο να φτάσετε μέχρι τις 4 ομάδες, μπορείτε να σταματήσετε σε όποιο σημείο κρίνετε εσείς αρκετό (ανάλογα την ηλικία και το γνωστικό επίπεδό τους).
7. Συζητήστε τις εντυπώσεις τους και καθοδηγήστε (αν χρειαστεί) τη συζήτηση γύρω από τις μελωδικές φράσεις και τη ρυθμική δομή του τραγουδιού.
8. Αν στην τάξη σας διαθέτετε μελωδικά κρουστά (μεταλλόφωνα, ξυλόφωνα, μελωδικές μπάρες - chime bars και boomwhackers), μπορείτε να δημιουργήσετε ένα μελωδικό ostinato (νότες ντο, μι και σολ ή συγχορδία Ντο (C) μείζονα), για να συνοδεύσετε τον κανόνα.

Μπορείτε να διδάξετε με την ίδια πορεία διδασκαλίας όποιο κανόνα εσείς επιθυμείτε (με μόνη διαφορά την εναρμόνιση και μελωδική συνοδεία - σε περίπτωση που ο κανόνας δεν είναι γραμμένος στην κλίμακα της Ντο+).

Στο βιβλίο της Γ' και Δ' Δημοτικού προτείνεται ο κανόνας "Viva la musica"

Στο βιβλίο της Ε' Δημοτικού υπάρχει ο παρακάτω κανόνας: 

Οι "κανόνες" που προτείνονται παραπάνω είναι ενδεικτικοί. Υπάρχει μια πληθώρα επιλογών και μπορείτε να βρείτε ελεύθερα στο διαδίκτυο παρτιτούρες και ηχητικά αποσπάσματα.

ΠΗΓΕΣ:
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%BD%CE%B1%CF%82_(%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE)

https://www.tes.co.uk/teaching-resource/unit-17-exploring-rounds-bring-it-all-together-6078166

http://www.makingmusicfun.net/htm/f_mmf_music_library/rhythm_go_round.htm

http://www.nightheron.com/trees_activityguidethegardenround.html

http://lessonplanspage.com/musicartlacicomposearound912-htm/

http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/music_st/math/Math_41_50.pdf

http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/mousiki_b/dask_1_156.pdf

http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/music_e/math/math_19_38.pdf