ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ

 

       Ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, συχνά ξεκινάμε τα πρώτα μαθήματα μουσικής με παιχνίδια με τα ονόματα της ομάδας. Μ' αυτόν τον τρόπο τα παιδιά εξοικειώνονται με την ομάδα και με το δάσκαλο μέσα από πολύ σύντομες έννοιες (ενώ παράλληλα μαθαίνουμε και εμείς οι δάσκαλοι τα ονόματα των παιδιών). Τα ονόματα αποτελούν μια σημαντική πρώτη ύλη για πολλές μουσικές δραστηριότητες, βοηθούν στην ανάπτυξη την ρυθμικής αίσθησης, είναι από μόνα τους μια πρώτη μορφή σύνθεσης αλλά και μέσο έκφρασης και κοινωνικοποίησης της ομάδας. Στα πρώτα μαθήματα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα παιχνίδια με τα ονόματα ως αφετηρία για όλες τις μουσικές δραστηριότητες που θα ακολουθήσουν. Οι ίδιες δραστηριότητες μπορούν να χρησιμοποιούνται σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς ως ζέσταμα. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να προχωρήσουμε σε άπειρες παραλλαγές και να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να προτείνουν τις δικές τους ιδέες. 


"Πες το όνομά σου, μέσα στο ρυθμό, φτιάξε ένα τραγούδι όπως κάνω εγώ"

     Η δομή αυτών των παιχνιδιών είναι συνήθως κυκλική και μπορεί να προσαρμοστεί σε όλες τις ηλικίες. Στις μικρότερες ακολουθούμε πιο αργό τέμπο και βοηθάμε, στα πρώτα στάδια, τα πιο ντροπαλά παιδιά λέγοντας όλοι μαζί τα ονόματα. Λέμε τραγουδιστά "Πες το όνομά σου, μέσα στο ρυθμό, φτιάξε ένα τραγούδι όπως κάνω εγώ" και έπειτα ρυθμικά ή και μελωδικά το όνομα του κάθε παιδιού.


"Αποφασίζουμε να γνωριστούμε καλύτερα για να γίνουμε φίλοι"

Αφήνουμε στον κύκλο δεξιά μας μια άδεια θέση και τραγουδάμε ρυθμικά ή μελωδικά αυτοσχεδιάζοντας: Η θέση δεξιά μου είναι αδειανή! Έλα, ..., να κάτσουμε μαζί! (καλούμε συγκεκριμένο παιδί προσφωνώντας το με το όνομά του). Το παιδί σηκώνεται και κάθεται στην κενή θέση. Μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια νέα κενή θέση στον κύκλο. Το παιδί που έχει στα δεξιά του την κενή θέση επαναλαμβάνει τα λόγια της ρυθμικής πρόσκλησης και έτσι όλα τα παιδιά αλλάζουν θέσεις και γνωρίζονται μεταξύ τους.

"Πως σε λένε;"

1. Τραγουδάμε όλοι μαζί την ερώτηση "Πως σε λένε;" και την απάντηση "Με λένε...." στο μελωδικό μοτίβο του "κούκου" (ΣΟΛ - ΜΙ), ενώ ταυτόχρονα συνοδεύουμε με ρυθμικές κινήσεις (παλαμάκια, χτυπήματα στα γόνατα κ.τ.λ.). Με αυτόν τον τρόπο τα μικρά παιδιά αναπτύσσουν τη ρυθμική τους αίσθηση, ενώ δοκιμάζουν να τραγουδήσουν σόλο και να "κουρδίσουν" τη φωνή τους με την ομάδα. Φυσικά το μελωδικό διάστημα ΣΟΛ - ΜΙ μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε πολλές άλλες στιγμές μέσα στην τάξη, για παράδειγμα μπορούμε να κάνουμε έναν τραγουδιστό διάλογο με τα παιδιά για το πως πέρασαν τη μέρα τους, για το ποιο παιχνίδι θα παίξουμε κ.τ.λ. 

2. Τρίβουμε έντονα τις παλάμες μας και καλούμε τα παιδιά να κάνουν το ίδιο. Τα χέρια έγιναν τώρα "μαγνήτες!". Δείχνουν όλοι τις παλάμες τους και κολλά η παλάμη του ενός παιδιού με την παλάμη του διπλανού του. Με ενωμένες όλες τις παλάμες τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο και κάθονται στο πάτωμα. Ρωτάμε στη συνέχεια τραγουδιστά, στο μελωδικό μοτίβο του "κούκου" (ΣΟΛ - ΜΙ), το όνομα κάθε παιδιού. Ένα ένα τα παιδιά απαντούν τραγουδιστά, χρησιμοποιώντας το ίδιο μελωδικό μοτίβο, ανάλογα με το πως ταιριάζει στο όνομά τους. Στη συνέχεια, τα υπόλοιπα παιδιά επαναλαμβάνουν όλα μαζί τραγουδιστά το όνομα του παιδιού μια φορά δυνατά και μια φορά σιγά.

"Μπουμ - Μπουμ"

Ακολουθώντας τη φορά του κύκλου, κάθε παιδί απαγγέλλει ρυθμικά, σε διάστημα 5ης Καθαρής προς τα πάνω, το όνομά του δύο φορές, ενώ όλοι συνοδεύουμε με ρυθμικές κινήσεις. Προσοχή πρέπει να δοθεί στο να ακολουθούμε τον παλμό προσέχοντας να "μη σπάσει η αλυσίδα" από κανένα παιδί. Όταν μάθουν τη δραστηριότητα καλά, μπορούμε να προσθέσουμε κι άλλες ρυθμικές κινήσεις και να αυξήσουμε το τέμπο.

Παράδειγμα:

Μπουμ μπουμ (2 χτυπήματα στα γόνατα) + ρυθμική απαγγελία ονόματος παιδιού (x2) με αυτοσχεδιασμό χτυπημάτων στο σώμα.

"Το μουσικό οργανάκι φωνάζει το όνομά μου"

Τοποθετούμε σε κύκλο στο πάτωμα τόσα χειροτύμπανα όσα είναι και τα παιδιά (αν δεν υπάρχουν αρκετά, απλώνουμε διάφορα κρουστά μουσικά όργανα). Χτυπάμε ρυθμικά παλαμάκια και καλούμε τα παιδιά να περπατήσουν γύρω από τα μουσικά όργανα, συντονίζοντας παράλληλα τον βηματισμό τους στα ρυθμικά χτυπήματα. Μόλις σταματήσουμε, σταματούν και τα παιδιά, πιάνουν όποιο όργανο βρίσκεται μπροστά τους και το ένα μετά το άλλο, σαν αλυσίδα, βρίσκουν έναν τρόπο για να παίξουν και στη συνέχεια κάθονται στο πάτωμα. Ένα ένα λένε το όνομά τους, παίζοντας ταυτόχρονα το μουσικό όργανο που κρατάνε όπως εκείνα θέλουν. Τα υπόλοιπα παιδιά επαναλαμβάνουν το όνομα του παιδιού και τον τρόπο παιξίματος που έχει επιλέξει.

"Η βάρκα"

Τα παιδιά σχηματίζουν ένα μεγάλο ημικύκλιο και τους μοιράζουμε από ένα μουσικό όργανο. Διαλέγουμε ένα παιδί και το ρωτάμε αν ξέρουμε ποιο είναι το όνομα του οργάνου που κρατά (αν δεν γνωρίζει του το λέμε στο αυτί). Στη συνέχεια μπαίνουμε μέσα σε ένα μεγάλο λάστιχο ή σκοινί δεμένο σε κύκλο και τους εξηγούμε ότι:"Είμαι ο βαρκάρης και αυτή είναι η βάρκα μου, που πάει βόλτα τους μικρούς μουσικούς". Η βάρκα ξεκινά και περνά από το πρώτο παιδί. Ο βαρκάρης ρωτά τραγουδιστά: "Ποιος είναι ο μουσικός που μπαίνει μες τη βάρκα μου;" Το παιδί απαντά τραγουδιστά το όνομά του και μπαίνει μέσα στη βάρκα. Ο βαρκάρης ξαναρωτά: "Ποιο όργανο κρατάς;" Το παιδί λέει τραγουδιστά το όνομα του οργάνου. Η βάρκα προχωρά στο δεύτερο παιδί και ο βαρκάρης ρωτά τις ίδιες ερωτήσεις, αυτό συνεχίζεται μέχρι να μπουν όλα τα παιδιά στη βάρκα. Όταν όλα τα παιδιά είναι μέσα στη βάρκα, ο βαρκάρης τραγουδά: "στη βάρκα μας ανέβηκε η Άννα με το ντέφι" κ.τ.λ. Παρακινούμε τα παιδιά όταν ακούν το όνομά τους να παίξουν το όργανο που κρατούν. Η συναυλία πάνω στη βάρκα μπορεί να τελειώσει με όλη την ορχήστρα των κρουστών, υπό τη διεύθυνση του βαρκάρη - μαέστρου, που μπορεί να τα οδηγήσει να παίξουν ρυθμικά, γρήγορα, αργά, με παύσεις, δυνατά, σιγά κ.τ.λ.


"Φτιάχνοντας Ομάδες"

Η δραστηριότητα αυτή, εκτός από την ανάπτυξη της ρυθμικής αίσθησης και του αυτοσχεδιασμού, προάγει επίσης την κοινωνικοποίηση και το δέσιμο της ομάδας.

- Τα παιδιά στέκονται στο χώρο. Χτυπάμε ένα σταθερό ρυθμό 4/4 και τα παιδιά αρχίζουν να κινούνται στο χώρο χτυπώντας το φυσικό ρυθμό του ονόματός τους. Σε προηγούμενο μάθημα όμως έχουμε συμφωνήσει πως θα χτυπάμε κάθε όνομα. Για παράδειγμα το δισύλλαβο όνομα Κώστας μπορεί να αποδοθεί με 2 τέταρτα ή 2 όγδοα (ανάλογα με την ηλικία και το επίπεδο της ομάδας).

- Τα παιδιά προσπαθούν να φτιάξουν ομάδες με τα παιδιά που έχουν το ίδιο ρυθμικό σχήμα (ανάλογα με το όνομά τους). 

- Κάθε ομάδα επιλέγει και ένα είδος κρουστών οργάνων για να συνοδεύσει τα ονόματά της (χτυπούν το ρυθμό 4 φορές).

- Ακολουθεί ένας μικρός αυτοσχεδιασμός βασισμένος στο ρυθμό των ονομάτων τους, με ξεκάθαρη αρχή, μέση και τέλος. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε θέτοντας "κανόνες", για παράδειγμα χτυπάμε το ρυθμό του ονόματός μας 4 φορές στα κρουστά όργανα τάξης και προχωρούμε σε ένα σόλο αυτοσχεδιασμό από ένα παιδί της ομάδας. Με το σινιάλο τελειώνουμε όλοι μαζί. Έτσι έχουμε τη φόρμα Α - Β - Α κ.τ.λ.


ΠΗΓΕΣ:

• http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/mousiki_b/dask_1_156.pdf, σελ. 31.

• Storms G., 100 Μουσικά Παιχνίδια, edition orpheus, Αθήνα 1996, σελ. 21.

• Παπανικολάου. Χ., Με μουσική και κίνηση, εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2009, σσ. 32 - 35.

• Μακροπούλου Ε. & Βαρελάς Δ., Τραγουδώντας Λέξεις, εκδόσεις Fagotto books, Αθήνα 2005, σσ. 59-65.